निळू दामले

  ओपनहायमर  चित्रपट जगभर सिनेमाघरात प्रदर्शीत झाला. लक्षावधी लोकांनी तो लगोलग पाहिला.  जे रॉबर्ट ओपनहायमर १९०४ साली न्यू यॉर्कमधे सधन घरात जन्मले, ते जन्मानं ज्यू होते. त्यांनी सुरवातीला केमेस्ट्री या विषयाचं  शिक्षण हार्वर्डमधे घेतलं. पण तो विषय त्यांचा नव्हताच. केंब्रीज आणि नंतर गॉटिंजनमधे त्यांनी क्वांटम मेकॅनिक्स या फीजिक्सच्या ज्ञानशाखेतलं शिक्षण घेतलं. १९३६ साली ते बर्कले युनिव्हर्सिटीत पदार्थविज्ञान शाखेचे प्रोफेसर झाले. पदार्थविज्ञानातले ऊच्च कोटीचे अभ्यासक आणि प्राध्यापक असा त्यांचा नावलौकिक होता. ओपन हायमर शाळेत गेले, कॉलेजात गेले,पीएचडी झाले, बर्कलेत प्राध्यापक झाले….

Read More Read More

देशांच्या, समाजांच्या काही खाचा अवघड असतात ज्यात पडायला देश तयार होत नाही. कारण त्या खाचेतल्या अंधारात खोलवर गेलं तर देशाचं लाज वाटावं असं वागणं प्रकाशमान होतं. ❖  २३ जुलै १९४५ ची दुपार. मरणाच्या उकाड्यात पॅरिसमधल्या हाय कोर्टात मार्शल पेतां यांच्यावर देशद्रोहाचा खटला सुरु झाला. पेतां हे एकेकाळी फ्रान्सचे सरसेनानी होते, हीरो होते. सामान्यपणे  आरोपीला पिंजऱ्यात उभं केलं जातं. या खटल्यात मात्र मार्शल पेतां यांना बसण्यासाठी मखमली उशीनं मढवलेलं सिंहासनासारखं आसन देण्यात आलं होतं. त्यांच्यासमोर मखमली उशीनं मढवलेलं एक टेबल ठेवण्यात…

Read More Read More

पंतप्रधान नेतान्याहू यांच्या प्रस्तावित न्यायव्यवस्था सुधारणांना होणारा विरोध पुन्हा एकदा निदर्शनांच्या रुपात उफाळला आहे. ताजं कारण आहे अमेरिकेचे अध्यक्ष जो बायडन यांचं वक्तव्य. जो बायडन नुसतं म्हणाले की ते नेतान्याहू यांना भेटणार आहेत यावर तेल अवीवमधे हजारो लोक रस्त्यावर उतरले. बायडननी नेतान्याहू यांना भेटू नये, त्यांच्यावर कायदेसुधारणा मागे घेण्यासाठी दबाव आणावा असं लोकांचं म्हणणं आहे. न्यायमूर्ती, वकील, प्राध्यापक, लेखक, कलाकार,डॉक्टर्स इत्यादीं हजारोंनी पत्रक प्रसिद्ध करून बायडन भेट घेणार या बद्दल नापसंती व्यक्त केली. प्रकरण येवढ्यावरच थांबलेलं नाही. ३० हजार डॉक्टरनी…

Read More Read More

 चार्ली विल्सन्स वॉर. चार्ली विल्सन्स वॉर (२००७), नेटफ्लिक्स. रशियाची हेलेकॉप्टरं आणि गनशिप हवेत भिरभिरतात, रॉकेटं फेकतात. धुराचा लोट मागं सोडत अनघड अफगाण घरावर कोसळतात. धुराचे लोट. उध्वस्थ घर, सैरावैरा माणसं. अमेरिकेत चार्ली विल्सन हे काँग्रेसमन क्लबात, जाकुझीत, एका हातात ग्लास, दुसऱ्या हाती एक श्रीमंत महिला.जोआन हरिंग. हरिंग आणि चार्ली यांच्यातली सेक्समैत्री, पडद्यावर दिसते. श्रीमंत महिला सभा बोलावते.  सभेत झिया उल हक. श्रीमंत महिला हक यांचं कौतुक करते. झुल्फिकार अली भुत्तो यांना हकनी फाशी दिलेली असते हे साऱ्या जगाला माहित असतं….

Read More Read More

पुस्तकं.   खाजगी सैन्यांचा जमाना?  अफगाणिस्तान तिरीन कोट विभाग आहे. तिथं अफगाण सरकारचे कायदे कानून चालत  नाहीत. मतिउल्ला खान नावाच्या माणसाची सत्ता तिथं चालते. सरकारी योजना, सरकारी पैशाचं वाटप, नेमणुका इत्यादी गोष्टी मतीउल्ला खान हा माणूस करतो.  मतिउल्ला खानाची ही औकात आहे याचं कारण त्याच्याजवळ खाजगी सैन्य आहे. ते रीसतर सैन्य आहे आणि त्यातली भरती आणि कारभार सारं मतिउल्ला खान करतो. याच भागातून कंदाहारपर्यंत एक रस्ता जातो. या रस्त्यावरून अमेरिका आणि नेटोचं सैन्य जात असे, त्यांची रसद या रस्त्यावरून जात…

Read More Read More

प्रिगोझीननी वॅग्नर सेना मॉस्कोच्या दारात उभी केली. काही तासातच आपल्याला बंड करायचंच नव्हतं केवळ पुतीनना वस्तुस्थितीची जाणीव करुन द्यायची होती असं म्हणत पळ काढला. ही घटना साधीसुधी आहे काय? मामला आता संपलाय? या घटनेचा रशियन राजकीय स्थितीवर, पुतीन यांच्या सत्तेवर परिणाम होईल काय? प्रिगोझीनला खरोखरच काय साधायचं होतं ते कळायला मार्ग नाही. पण वॅग्नर सेना मॉस्कोकडं नेतांना त्यांनी काहीच तयारी केलेली नव्हती. सरकारला हादरवायचं असेल तर मुख्य लष्करातले लोक बरोबर घ्यायला हवेत, सरकारातले काही लोकं बरोबर घ्यायला हवेत. तसं काही…

Read More Read More

 प्रिगोझीनचा जन्म १९६१ सालचा. वयाच्या अठराव्या वर्षी त्याला चोरी करतांना लेनिनग्राड पोलिसानी पकडलं. दोन वर्षाची शिक्षा झाली. लहान वयाचे असल्यानं त्याला एका कारखान्यात काम करून शिक्षा भरून काढायची परवानगी कोर्टानं दिली,  तुरुंगवास टळला. या काळात प्रिगोझीन यांचं चोऱ्या करणं चालूच होतं. एका घरात घुसून टोळीनं वाईनचे ग्लासेस पळवले. त्यांची एक टोळी होती.  शिक्षेचा कालावधी संपल्यावर एकदा टोळी दरोडे घालायला निघाली. एका घरात घुसून त्यांनी २५० डॉलर लुटले, पळाले. नंतर ही लूट एंजॉय करायला ते रस्त्यावर हिंडत असताना एक सुंदर स्त्री…

Read More Read More

 वॅग्नर सेनेची स्थापना Dmitry Valerievich Utkin या रशियन लष्करातल्या लेफ्टनंट कर्नलनं  केली. उटकिन हिटलरप्रेमी होता. उटकिनच्या अंगाखांद्यावर स्वस्तिकं आणि नाझींच्या खुणा गोंदवलेल्या होत्या.    उटकिन रशियन सैन्यातर्फे सीरियात युद्ध करत होता. सीरियात यादवी चालली होती, बशर आसद विरोधकांची हत्याकांडं करत होता, रशियन सेना आसदना मदत करत होती. सैन्यातून निवृत्त होऊन  २०१३ साली उटकिन  रशियात परतला. लढण्याची खाज भागत नव्हती,  २०१४ साली त्यानं स्वतःची एक तुकडी तयार केली. तिचं नाव त्यानं वॅग्नर ग्रुप असं ठेवलं. वॅग्नर हे नाव कां? तर वॅग्नर…

Read More Read More

२३ जून २०२३ रोजी वॅग्नर सेनेनं रशियाच्या नैऋत्येला युक्रेनच्या हद्दीवरच्या Rostov-on-Don या गावातल्या रशियन सैन्याच्या ठाण्याच्या ताबा घेतला. ते ठाणं म्हणजे रशियन सैन्याचं विभागीय मुख्यालय होतं. वॅग्नर ग्रुप, वॅग्नर सेना हे एक खाजगी सैन्य आहे. वॅग्नर सेनेचे प्रमुख येवजेनी प्रिगोझीन यांनी जाहीर केलं की त्यांचं सैन्य रशियाची राजधानी मॉस्कोच्या दिशेनं कूच करणार आहे. एका खाजगी सेनेनं एका देशाची राजधानी ताब्यात घ्यायचं जाहीर केलं होतं. वॅग्नर कोणत्याही देशाचं सैन्य नाही. या सैन्यात नेमके किती सैनिक आहेत माहित नाही पण ३० ते…

Read More Read More

यू ट्यूबवर दी जनरल नावाचा एक चित्रपट आहे. चित्रपट १९२६ सालातला आहे. मूकपट. बस्टर कीटन दिक्दर्शक.  एकाच वाक्यात सांगता येईल. हसता हसता मुरकुंडी वळते.  चित्रपट निव्वळ विनोदी आहे? जॉनी ग्रे नावाचा एक इंजिनियर आहे. इंजिनियर म्हणजे इंजीन चालवणारा माणूस. तो जनरल नावाचं इंजिन चालवतो. जनरलवर त्याचं प्रेम आहे. अमेरिकेतली यादवी सुरु होते. दक्षिण विरुद्ध संघराज्य अशी लढाई. जॉनी जॉर्जिया या दक्षिणेतल्या राज्यातला.  सैन्यात भरती होऊन लढायला जाणं हे कर्तव्य आणि फॅशन होते. जो न जाईल त्याच्याकडं लोक तिरस्कारानं पहात. जॉनी…

Read More Read More